Dünya Bankası/Lopez: Zelzelenin hasarı 34,2 milyar dolar

ZEYNEP BAYAR

Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların ülke iktisadı üzerinde yaratacağı tesire ait hasar tespit çalışmaları devam ediyor.

Bloomberg HT’ye konuk olan Dünya Bankası Türkiye Ülke Yöneticisi Humberto Lopez, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin Türkiye’de yarattığı fizikî hasar ve bu hasarın iktisat üzerindeki tesirini kıymetlendirdi.

Küresel Süratli Afet Sonrası Hasar Varsayımı (GRADE) raporu hakkında ayrıntı veren Lopez, araştırmada sarsıntı sonrası altyapı, özel dal ve kamu binalarının gördüğü hasarın ölçüldüğünü, arka arda gerçekleşen iki zelzelenin Türkiye’nin 2021 yılı GSYH’sinin yüzde 4’üne karşılık gelen yaklaşık 34,2 milyar dolarlık fizikî hasara yol açtığını açıkladı.

Kahramanmaraş ve Marmara sarsıntısını karşılaştırdıklarını tabir eden Lopez bu iki bölgedeki bina ve altyapıların farklılık gösterdiğini söyledi. “Şu an Hatay’da binaların yüzde 40’ı yıkılmış durumda” diyen Lopez, Kahramanmaraş ile Hatay’ın 34,2 milyar dolarlık toplam hasarın neredeyse yarısını oluşturduğunu belirtti.

“Hükümete nasıl dayanak verileceğine dair Mart’ta yeni bir rapor yayımlanacak”

“Deprem bölgesini tekrar inşa etmenin maliyeti hakkında öteki bir rapor hazırlanacak mı?” sorusunu cevaplayan Lopez, Mart ayında Brüksel’de gerçekleşecek olan “European Solidarity Fund” toplantısına ait yaptığı açıklamada, “Tabii ki buradan sonra çalışmalarımız devam edecek. Avrupa Komitesi ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, memleketler arası bir konferansta yeni bir rapor açıklayacak. Bu yeni raporda hükümete nasıl takviye sağlanabileceğine dair yeni bilgiler yer alacak” dedi.

Dünya Bankası 9 Şubat tarihinde yardım ve uygunlaştırma eforlarına yardımcı olmak için 1,78 milyar dolarlık bir başlangıç yardım paketi açıklamıştı. Kelam konusu paket, Türkiye’deki mevcut iki proje kapsamındaki Kaideye Bağlı Acil Durum Müdahale Bileşenleri (CERC) yoluyla acil olarak sağlanan 780 milyon dolarlık bir yardımdan ve bu afetten etkilenen insanları desteklemeye yönelik hazırlanacak 1 milyar dolarlık yeni bir acil durum güzelleştirme projesinden oluşmaktaydı.

“5,3 milyar dolarlık fon sarsıntıdan etkilenen bölgelere aktarılabilir”

Lopez, kentlerin yine inşasında belediyelerin bu yardım paketinden nasıl yararlanacağı hakkında yaptığı değerlendirmede, kelam konusu yardımın birinci fazında maliyetlerin belirlendiğini, ikinci fazında ise direkt olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı ile çalıştıklarını söyledi. “Depremden etkilenen bölgelere olan para akışının nasıl sağlanabileceğini görmeye çalışıyoruz” diyen Lopez, hastane, yol ve köprü üzere yapıların inşası için belediyelerin 1 milyar dolarlık fondan faydalanmasını umduklarını söyledi.

Lopez, kelamlarına şöyle devam etti:

Aynı vakitte 780 milyon dolarlık bir öteki paketimiz daha var. Bu paketi bölgenin tekrar inşası için kullanmak istiyoruz. Şayet mümkün olursa yanlışsız kaynakları kullanıp sarsıntıdan etkilenmiş bölgelere aktarılmasını amaçlıyoruz. Şu anda Dünya Bankası’nın 8,5 milyar dolar pahasında farklı çalışmaları var. Bunların 5,3 milyar doları sarsıntıdan etkilenen bölgelere aktarılabilir mi, bunlara bakacağız. Sıhhat ve eğitim bakanlıkları ile irtibat içerisindeyiz. Birebir vakitte sarsıntı bölgesindeki okullarla da çalışmalarımız var.”

Rapora nazaran hasar kestirimi daha da üst çıkarabilir

Dünya Bankası Kümesi ve ortaklarının Türkiye’de gerçekleştirecekleri birinci müdahaleler için bilgi girdisi sağlamak ve hükümetin uygunlaştırma ve tekrar inşa planlamasını desteklemek için hazırlanan raporda, devam eden artçı şokların vakit içinde bu hasar kestirimini daha da üst çıkarabileceği belirtildi.

Deprem bölgesinin tıpkı vakitte Türkiye’de yoksulluk oranının en yüksek olduğu vilayetlerden kimilerini içerdiği vurgulanan raporda, bölgenin Türkiye’deki toplam Suriyeli mülteci nüfusunun neredeyse yüzde 50’sini oluşturduğu ve 1,7 milyondan fazla Suriyeli mülteciye mesken sahipliği yaptığı aktarıldı.

Raporda ayrıyeten, binaların orta ila ağır derecede hasar görmesi yahut büsbütün çökmesi nedeniyle 1,25 milyon insanın süreksiz olarak evsiz kaldığının varsayım edildiği belirtildi.