Global besin fiyatları düşüyor, lakin besin enflasyonu yükseliyor

Investing.com – Küresel enflasyonun 2022’de son yılların doruğuna çıkmasında güç ve besin fiyatlarındaki artış, en temel sebepler olmuştu. Yılın son aylarında güç fiyatlarında dikkate kıymet gerileme başladı ve 2023’ün birinci iki ayında da bu düşüş devam etti.

Gıda fiyatları ne durumda?

2022’nin birinci çeyreğinde besin fiyatları rekor yüksek düzeye çıktı. Global besin fiyatlarındaki değişimi ölçen FAO datalarına nazaran Mart 2022’de besin fiyat endeksi 16o düzeyine çıkarak rekor kırdı. Ancak Nisan 2022’den itibaren tepeden başlayan düşüş aralıksız olarak 11 aydır devam ediyor.

Bugün açıklanan Şubat verisine nazaran global besin fiyatları doruktan %18,7 oranında geriledi ve endeks 129,8 düzeyine geriledi.

Hangi besin eseri nasıl değişim gösterdi?

Gıda fiyat endeksi 5 temel eserden oluşur, bunlar şeker, tahıl, yağ, et ve süt eserleridir.

Tahıl fiyat endeksi: 5 bileşenden oluşan besin fiyat endeksi 2022 düzeyinin altında olurken bu bileşenlerden tahıl fiyat endeksi 2022’nin 2 puan üzerinde. Bunun temel nedeni ise tahılda büyük hisseye sahip olan iki ülke ortasındaki savaşın devam etmesi ve sevkiyatlarda vakit zaman aksaklıklar olması.

Şubat ayında tahıl fiyatlarında değişim olmadı denilebilir, %0,1 oranında düşüş kaydedildi.

Şeker fiyat endeksi: Global şeker fiyatlarında tarihi yüksek düzey 2011’de görüldü. Mart 2022’de ise bu tarih sonrası en yüksek düzey görüldü, sonrasında düşüş yaşandı.

Şubat 2023’te şeker fiyatlar aylık %6,9 oranında yükseldi ve 124,9 düzeyine çıkarak 2017 sonrası tepeyi gördü. Şeker fiyatlarında son ayda keskin bir artış yaşanmasında değerli üretici ülkeler olan Brezilya ve Tayland’da hava şartları tesirli olurken Hindistan’da ise ihracatın azalacağı beklentisi tesirli oldu.

Bitkisel yağ fiyatları Şubat ayında %3,2 oranında azalma gösterdi. Tekrar süt eserlerinde de %2,7 oranında gerile yaşanırken et fiyatlarında değişim olmadı.

Enflasyon yükselişte

Küresel enflasyon, 2022’nin üçüncü çeyreğinde en yüksek seviyeyi görürken dördüncü çeyrekte tepeden düşüşe geçti. ABD ve Euro Bölgesi üzere kıymetli ekonomilerde de enflasyon artış suratı son aylarda azaldı. Ama 2023’ün birinci ayında ABD’de ve birinci iki ayında ise Euro Bölgesi’nde enflasyon tekrar canlanma yaşadı. Harcama kümesi bazında ise son periyotta besin enflasyonu en çok yükseliş yaşanan kalem oldu.

Küresel besin fiyatlarındaki düşüş on birinci ayda da devam ederken ekonomilerde besin fiyatlarının yine yükseliş geçmesinde talebin yüksekliği ve beklentilerdeki bozulma kıymetli rol oynuyor.

Türkiye’de enflasyon nasıl?

Bugün açıklanan yurt içi enflasyon aylık %3,15 oranında artış gösterdi, ama besin enflasyonu %7,36 oranında artarak ortalamanın üzerine çıktı. Yıllık enflasyon oranı %55,18 oldu. Merkez Bankasının yıl sonu enflasyon kestirimi ise %22,3.

Yazar: Deniz Engin