Proof of Reserve (Rezerv İspatı) Nedir?

Proof of Reserve (PoR) kripto para borsalarının yahut şirketlerinin, bünyesinde bulundurduğu rezervlerini halka açık bir formda büsbütün şeffaf olarak onaya açmasıdır. Rezerv ispatı demek olan PoR ile şirketler/borsalar, sahip olduklarını sav ettikleri kripto varlık rezervlerini açıkça beyan etmiş ve kontrole sunmuş olurlar.

Proof of Reserve (PoR) Nedir?

Türkçe karşılığı “rezerv kanıtı” olan Proof of Reserve kripto borsalarının, kullanıcılarına ilişkin fonları nasıl ve nerede bulundurduklarını şeffaf bir biçimde göstermelerini sağlayan bir kontrol düzeneğidir. PoR kısaltılmış ismiyle da bilinen Proof of Reserve bilhassa son yıllarda yaşanan kripto para borsası çöküşlerinden sonra tekrar gündeme gelmiş ve kıymet kazanmıştır.

Rezerv delili ile; kripto saklama kuruluşlarının, borsaların ve kredi kuruluşlarının, müşteri fonlarını riske atan bâtın finansal süreçlere girmemesi sağlanır. Ayrıyeten Proof of Reserve bir kripto borç verenin elinde tuttuğu teminattan daha fazla ödünç verme sürecini gerçekleştirmemesini sağlar, böylece rastgele bir sorun durumunda borç verenler tam olarak tazmin edilebilir.

Rezerv delili, bir kripto borsasının;

• Gizliden saklıya iflas etmediğini deliller.
• Coinlerinizin gizlice geri ödeyemeyecek üçüncü partilerin eline geçmediğini ispatlar.
• Sizi fonlarınızın ve varlıklarınızın sahibi kılar, böylelikle istediğiniz vakit çekim süreci gerçekleştirebilirsiniz.

Proof of Rezerve Nasıl Çalışır?

“Merkle Tree” Proof of Reserve sisteminin çalışmasını sağlar. Birebir vakitte rezervdeki varlıkların doğrulanması için kriptografi olarak inançlı bir prosedür sağlar. Has tabanlı bir data yapısı olarak, en küçük değişikliğe karşı çok hassastır ve bu sayede data sahtekarlığını ve manipülasyonunu önlemek için kullanılabilir.

Örneğin; bir borsa gerçekte 12 milyar dolar rezervi varken 12 milyar 1 dolar rezervi olduğunu göstermek için kayıtlarla oynamaya çalışırsa, hash büsbütün değişir.

Bağımsız üçüncü taraflar tarafından yürütülen PoR sisteminin çalışma biçimi evre kademe şu haldedir:

1. Bağımsız denetçi birinci olarak bir kripto borsasında tutulan tüm kullanıcı bakiyelerinin anlık manzarasını alır ve bunu bir Merkle Tree biçiminde düzenler.
2. Bu devasa data seti kriptografik bir hash işlevinden geçirilir; bu işlev, bilgileri karıştıran ve 64 karakterlik tek bir dize olarak ortaya çıkaran bir bilgisayar algoritmasıdır.
3. Denetçi, borsanın sahip olduğu toplam bakiyeleri gösteren dijital imzalarını toplar ve Merkle Tree üzerinde temsil edilen kullanıcı bakiyeleriyle eşleştiğini doğrular. Bu, tüm kullanıcı varlıklarının ve hasebiyle tüm kullanıcıların alım satım fonlarının borsanın rezervinde tutulduğunu gösterir.
4. Kullanıcı daha sonra eşsiz bir kayıt kimliği kullanarak ve bunu Merkle kökü ile karşılaştırarak varlıklarının Rezerv İspatı kontrolünde hesaba katıldığını doğrulayabilir.
5. Varlık bakiyesinde rastgele bir değişiklik yahut yanlış bakiye hesabı olursa, ağaçta Merkle köküne kadar basamaklanan ve pahası büsbütün değiştiren bir sonuç ortaya çıkacaktır.

Rezerv İspatı Yatırımcıyı Korur mu?

Mevcut durumda merkezi borsalar ve borç verenler üzere öteki CeFi kripto platformları, varlık bilgilerini özel, tescilli veritabanlarında koruma etmektedirler. Münasebetiyle kullanıcı fonlarının güvenliğini sav etseler de bu argümanların doğrulanması zordur.

PoR ile yatırımcılar sadece borsa kelamına güvenmekle kalmaz, tıpkı vakitte bu argümanların teminatına de sahip olmuş olur. Hasebiyle rezerv delili yatırımcıyı büyük oranda korur, diyebiliriz.

Borsaların Rezerv Delillerine Nereden Bakılır?

Kriptoda rezerv delili FTX krizinin akabinde başka bir ehemmiyet kazanmış durumda. Yatırımcılar, süreç yaptıkları borsanın şeffaf bir formda rezerv ispatı paylaşmasını talep etmeye başladı. Borsalar da bu bahisteki siyasetlerini geliştirme kararı aldı.

Esasında Alameda’nın sızan bilançosu ve sonrasında yaşanan FTX borsasının iflası, kripto para piyasasını daha şeffaf olma yoluna itti. Bu kapsamda rezerv delillerini paylaşan birinci borsa Binance oldu. Geçtiğimiz aylarda blockchain tahlil şirketi Nansen, Twitter hesabı üzerinden borsaların rezerv delillerini paylaştı. Varlıkları hesaplanan borsalar ortasında Binance, Crypto.com, OKX, KuCoin, Bitfinex, Huobi ve Deribit yer aldı.

Borsaların rezerv ispatlarına kendi websitelerinden ve bu dataları sunan CoinGecko, CoinMarketCap üzere yerlerden bakılabiliyor.