Google’a Rekabet soruşturmasının perde gerisi

FULYA ÖKTEM

Rekabet Heyeti duyurusunda soruşturmanın ayrıntılarına dair açıklama yapmadı. Lakin Kurul’un soruşturma başlatma kararını internet aramalarındaki organik sonuçların korunması gayesiyle aldığı söyleniyor.

Bilindiği üzere internet kullanıcıları, Google üzerinden yaptıkları aramalar ile internet sitelerine erişiyor. Rekabet Kurulu’nun son soruşturmasının konusunun, kullanıcıların internet sitelerine erişiminin Google tarafından kimi uygulamalar yoluyla engellendiği tezi olduğu belirtiliyor.

Bloomberg HT’nin ulaştığı bilgilere nazaran Google’ın arama hizmetini sunarken, organik arama sonuçlarını gösterdiği kısımdan evvel, (genellikle sayfanın üst kısmında) ‘görseller, görüntüler, kullanıcılar bunları da sordu, direkt yanıtlar, çeviri kutucuğu’ üzere özelliklere yer vererek arama sonuçlarını aşağıya ittiği ve bu yolla kullanıcıların aradıkları bilgilere öbür internet sitelerini ziyaret etmeleri gerekmeksizin ulaştığı tez ediliyor. Google’ın organik sonuçları alta itici bu tıp uygulamaları nedeniyle, başka internet sitelerinin Google arama motorundan aldığı organik trafiğin azaldığı ve faaliyetlerinin zorlaştığı da soruşturmaya husus şikayetler ortasında bulunuyor.

Yeni soruşturmada neler olabilir?

Google’a açılan son soruşturma, adwords ve lokal arama soruşturmalarını çağrıştırsa da içeriği açıklanmadan evvelki soruşturmalarla benzeri yanları olup olmadığını tespit etme imkanı bulunmuyor.

Diğer yandan, Rekabet Konseyi tarafından bir soruşturma başlatılmış olması kelam konusu hizmet yahut uygulamanın rekabet kurallarını ihlal etmiş olduğu manasına gelmiyor.

Soruşturmaya bahis argümanlara nazaran Google, üstte belirtilen uygulamalar ile kullanıcıların organik arama sonuçlarına tıklamadan bilgiye ulaşma sı sağlıyor. Bu durum ‘sıfır tıklama’ diye tabir ediliyor. Kullanıcı, şahsen aradığı hizmeti sunan siteleri ziyaret etmeden Google’ın sunduğu bilgiye/hizmete yönelmiş oluyor.

Uzmanlar soruşturmada odaklanılacak soruların “Google eser geliştirmek için mi yapıyor yoksa mümkün rakiplerini engellemek için mi yapıyor” bağlamında olabileceğini düşünüyor. Buna nazaran soruşturma sonunda Google’ın bu uygulamaları ile rekabeti ihlal ettiğine karar verilebilir ya da Google’ın soruşturmaya husus uygulamalarının eser geliştirme olduğu, yani iktisadi faaliyetinin doğal bir kesimi olduğu ve rekabeti ihlal etmediği sonucuna varılabilir.

Google’a açılan soruşturmalar

Rekabet Heyeti evvelki yıllarda Google’a dört soruşturma açtı.

İlk soruşturmanın konusu Android işletim sistemiydi. Bu soruşturmada Google’ın taşınabilir işletim sistemleri pazarında sahip olduğu monopole yakın pazar gücünü, faaliyette bulunduğu öteki pazarlarda, bilhassa de internet arama hizmetleri pazarında, hâkimiyetini korumak yahut güçlendirmek hedefiyle berbata kullanıp kullanmadığı hususu irdelendi. Soruşturma sonucunda Google’ın aygıt üreticilerine getirdiği yükümlülükleri kullanarak, internet arama hizmeti pazarındaki öbür rakiplerinin eserlerinin taşınabilir aygıtlara yüklenmesine maniler getirdiği ve taşınabilir aygıtlarda tek arama hizmeti sağlayıcısı olması şartıyla taşınabilir aygıt üreticilerine finansal dayanak sağladığı tespit edildi. Google’a idari para cezası dışında ihlal sayılan uygulamaları kaldırması için ilgili kontratlarda değişiklik yapması için müddet verildi. Şirketi, son olarak mukavelelerini düzenledi.

İkinci soruşturmanın konusu Google Shopping uygulamasıydı. Avrupa Kurulu tarafından da uygulamaya yönelik emsal soruşturmalar yürütüldü. Heyet, Google’ın genel arama hizmetleri ve çevrimiçi alışveriş karşılaştırma hizmetleri pazarlarında hâkim durumda olduğuna ve Google’ın hâkim durumunu alışveriş karşılaştırma hizmeti sunan rakiplerini dezavantajlı pozisyona düşürerek rakip teşebbüslerin faaliyetlerini zorlaştırmak yoluyla berbata kullandığına karar verdi. Heyet, İdari para cezası yanında Google’a ihlali gidermesi için çeşitli yükümlülükler getirdi. Google, soruşturmaya mevzu uygulamasını Türkiye’de kaldırdı.

Üçüncü soruşturma Google’ın ‘Adwords’ reklamları ile hakim durumunu berbata kullanarak teşebbüslerin faaliyetlerini zorlaştırdığı argümanına yönelik olarak yürütüldü. Soruşturma sonunda Google’ın, genel arama sonuçlarının en üstüne, reklam niteliği bilinmeyen olarak ve ağır bir formda metin reklamlarına yer vererek kendisine reklam geliri getirmeyen organik sonuçların içerik hizmetleri pazarındaki faaliyetlerini zorlaştırmak suretiyle hakim durumunu berbata kullandığı tespit edildi. Şirkete idari para cezası dışında metin reklamlarını organik sonuçları dışlamayacak nitelik, ölçek ve pozisyonda sunması için müddet verildi. Adwords hizmeti sonradan Google Ads oldu.

Dördüncü soruşturmanın konusu ‘yerel arama’ oldu. Rekabet Şurası, genel arama hizmetleri pazarındaki hâkim durumunu berbata kullanarak kendi mahallî arama ve konaklama fiyatı karşılaştırma hizmetlerini rakiplerini dışlayacak biçimde öne çıkardığı savına yönelik yürütülen soruşturma sonundaGoogle’a 296 milyon TL idari para cezası verdi. Kelam konusu ihlalin giderilmesine yönelik adımlarla ilgili müzakerelerin ise devam ettiği kaydedildi.